Nếu bạn làm trong lĩnh vực xử lý nước thải, tẩy rửa công nghiệp hay sản xuất hóa chất, chắc chắn đã nghe qua Axit Photphoric (H₃PO₄). Đây là một trong những hóa chất đa dụng nhất nhờ khả năng điều chỉnh pH, tạo kết tủa kim loại và hỗ trợ keo tụ – những công đoạn quan trọng trong hệ thống xử lý nước. Trong bài viết hôm nay, hãy cùng CLEANTECH tìm hiểu Axit Photphoric là gì, chứa những ion nào, tính chất ra sao và đặc biệt nó được ứng dụng như thế nào trong xử lý nước thải công nghiệp.

1. Axit Photphoric là gì?

Axit Photphoric (Phosphoric Acid – H₃PO₄) là một axit vô cơ có tính ăn mòn vừa phải, thường gặp dưới dạng dung dịch sánh không màu. Nó tan hoàn toàn trong nước và được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành – từ thực phẩm, phân bón, tẩy rửa đến xử lý nước thải.

Điểm khiến H₃PO₄ trở nên “đắt giá” trong công nghiệp là khả năng phân ly thành nhiều ion và tạo muối photphat không tan. Đây chính là “vũ khí” giúp nó xử lý hiệu quả kim loại nặng và cân bằng pH trong nước thải.

2. Axit Photphoric chứa các ion nào?

Khi hòa tan vào nước, Axit Photphoric chứa các ion nào? H₃PO₄ phân ly theo ba nấc, tạo ra ba loại ion khác nhau:

• H₂PO₄⁻ – ion tồn tại nhiều nhất ở môi trường axit nhẹ
• HPO₄²⁻ – chiếm ưu thế ở pH trung tính
• PO₄³⁻ – xuất hiện trong môi trường kiềm

Mỗi dạng ion đóng một vai trò riêng trong phản ứng hóa học, nhưng quan trọng nhất vẫn là khả năng kết hợp với kim loại nặng để tạo thành muối photphat không tan, hỗ trợ mạnh mẽ trong xử lý nước thải.

3. Tính chất vật lý và hóa học của Axit Photphoric

Sau khi hiểu khái niệm cơ bản về axit Photphoric là gì, chúng ta cùng đi sâu hơn vào các tính chất đặc trưng giúp axit photphoric (H₃PO₄) trở thành một trong những hóa chất được sử dụng rộng rãi nhất trong công nghiệp.

Tính chất vật lý

Axit photphoric ở dạng dung dịch lỏng sánh, không màu, gần như không mùi. Một số đặc điểm nổi bật:

• Khối lượng riêng khoảng 1,87 g/cm³
• Tan vô hạn trong nước, dễ pha loãng và dễ sử dụng
• Nhiệt độ nóng chảy khoảng 42°C
• Khi đun ở nhiệt độ cao, dung dịch dễ bị mất nước và chuyển thành axit polyphosphoric 

Nhờ các đặc tính này, H₃PO₄ vừa dễ bảo quản vừa dễ ứng dụng trong nhiều môi trường sản xuất.

Tính chất hóa học

Về mặt hóa học, axit photphoric được đánh giá là một axit ba nấc, vì vậy có khả năng phản ứng linh hoạt:

• Tạo muối photphat khi phản ứng với kim loại, bazơ hoặc oxit bazơ
• Có khả năng tẩy gỉ nhẹ, là thành phần quan trọng trong nhiều sản phẩm tẩy rửa – xử lý bề mặt
• Không phải là chất oxy hóa mạnh như axit nitric, nên độ an toàn khi thao tác cao hơn

Những tính chất này giúp H₃PO₄ trở thành hóa chất đa năng trong thực phẩm, công nghiệp và xử lý nước.

4. Ứng dụng của Axit Photphoric trong xử lý nước thải

Ứng dụng của Axit Photphoric rất đa dạng, đặc biệt trong xử lý nước thải công nghiệp. H₃PO₄ được sử dụng rộng rãi trong các ngành như:

• Xi mạ – cơ khí
• Dệt nhuộm
• Sản xuất giấy
• Chế biến thực phẩm
• Xử lý nước thải chứa kim loại nặng

4.1. Điều chỉnh pH và ổn định hệ thống xử lý

Một trong những ứng dụng của Axit Photphoric quan trọng là điều chỉnh pH hệ thống xử lý nước thải. Axit Photphoric là axit trung bình, không gây sốc hệ vi sinh như HCl hoặc H₂SO₄. Vì vậy, H₃PO₄ thường được dùng để:

• Hạ pH một cách từ tốn và dễ kiểm soát
• Giữ hệ xử lý hoạt động ổn định
• Hạn chế dao động pH đột ngột gây chết vi sinh

Điều này đặc biệt quan trọng với các hệ thống xử lý nước thải sinh học hiếu khí và kỵ khí.

4.2. Kết tủa và loại bỏ kim loại nặng

Một ứng dụng của Axit Photphoric khác là kết tủa kim loại nặng. Ion PO₄³⁻ trong H₃PO₄ có khả năng kết hợp cực tốt với các ion kim loại như:

• Fe³⁺
• Al³⁺
• Ca²⁺
• Zn²⁺
• Ni²⁺
• Cu²⁺

Khi phản ứng xảy ra, chúng tạo thành các muối photphat không tan giúp:

• Loại bỏ kim loại nặng khỏi nước thải
• Tăng độ ổn định của bùn
• Giúp bông bùn dễ lắng, dễ tách nước hơn

Đây là lý do H₃PO₄ xuất hiện phổ biến trong các hệ thống xử lý nước thải xi mạ, đúc kim loại hoặc điện tử.

 

4.3. Hỗ trợ keo tụ – tạo bông

Trong nhiều quy trình, ứng dụng của Axit Photphoric còn bao gồm việc tối ưu hóa hiệu quả keo tụ. Khi kết hợp với PAC, polymer, FeCl₃… H₃PO₄ giúp:

• Đưa pH về vùng tối ưu cho phản ứng keo tụ
• Tăng khả năng hình thành bông cặn to – chắc
• Giảm liều lượng PAC hoặc FeCl₃ → tiết kiệm chi phí vận hành

Nhờ vậy, H₃PO₄ được đánh giá cao trong các trạm xử lý nước thải dệt nhuộm, thực phẩm và nước thải có màu cao.

4.4. Ứng dụng trong xử lý nước cấp

Không chỉ trong nước thải, ứng dụng của Axit Photphoric còn mở rộng sang xử lý nước cấp nhờ khả năng:

• Điều chỉnh và ổn định pH
• Hạn chế độ cứng
• Giảm hình thành cặn trong đường ống và thiết bị

Vì thế, H₃PO₄ thường được dùng trong nhà máy thực phẩm, dược phẩm và sản xuất đồ uống – nơi yêu cầu nguồn nước chất lượng cao, ổn định và an toàn.

5. Axit Photphoric có độc không? Lưu ý an toàn

Axit Photphoric là hóa chất được ứng dụng rộng rãi trong cả công nghiệp lẫn thực phẩm. Tuy nhiên, mức độ an toàn phụ thuộc rất lớn vào nồng độ và cách tiếp xúc. Vì vậy, người sử dụng cần hiểu rõ để đảm bảo an toàn trong mọi tình huống.

5.1. Axit Photphoric có độc không?

Mức độ độc hại của H₃PO₄ được đánh giá dựa trên nồng độ:

• Ở nồng độ cao:
  Axit Photphoric mang tính ăn mòn mạnh hơn, có thể gây:
  • Bỏng da và kích ứng nghiêm trọng
  • Tổn thương mắt
  • Kích thích đường hô hấp nếu hít phải hơi axit

Đây là lý do các nhà máy luôn yêu cầu trang bị bảo hộ đầy đủ khi vận hành.

• Ở nồng độ thấp (dưới dạng phụ gia thực phẩm):
  •  H₃PO₄ được sử dụng với mã số E338 và được xem là an toàn trong giới hạn cho phép.
  •  Nó xuất hiện trong nước giải khát, thực phẩm đóng hộp và các sản phẩm chế biến.

Do đó, Axit Photphoric không quá độc, nhưng phải sử dụng theo đúng nồng độ và tiêu chuẩn an toàn.

5.2. Lưu ý an toàn khi sử dụng Axit Photphoric là gì?

Để đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành hoặc pha chế H₃PO₄, cần tuân thủ các nguyên tắc dưới đây:

• Trang bị đầy đủ PPE: găng tay chống hóa chất, kính bảo hộ, khẩu trang.
• Tránh để hóa chất tiếp xúc trực tiếp với da hoặc mắt.
• Không làm việc trong không gian kín có hơi axit – cần có hệ thống thông gió.
• Không lưu trữ chung Axit Photphoric với bazơ mạnh để tránh phản ứng nguy hiểm.
• Nếu hóa chất bắn lên da → rửa ngay dưới vòi nước ít nhất 15-20 phút.
• Nếu văng vào mắt → rửa liên tục bằng nước sạch và đến cơ sở y tế gần nhất.

6. Cách sử dụng và bảo quản Axit Photphoric

Để khai thác tối đa hiệu quả của Axit Photphoric trong xử lý nước thải, tẩy rửa và sản xuất công nghiệp, việc sử dụng đúng quy trình và bảo quản khoa học là yếu tố bắt buộc.

6.1. Cách sử dụng Axit Photphoric

Tùy vào từng mục đích, H₃PO₄ sẽ có cách pha chế và liều lượng khác nhau:

• Điều chỉnh pH hệ thống xử lý nước thải: Châm axit với nồng độ 5-30% thông qua bơm định lượng, kết hợp theo dõi bằng hệ thống pH tự động để đảm bảo độ ổn định.
• Kết tủa kim loại nặng: Sử dụng Axit Photphoric cùng PAC hoặc FeCl₃ theo liều lượng tiêu chuẩn để tạo muối photphat không tan, hỗ trợ lắng và tách bùn.
• Tẩy rửa, làm sạch bề mặt thiết bị: Pha loãng 5-10% tùy mức độ cáu cặn, sau đó vệ sinh trực tiếp các bề mặt bị oxi hóa, bám bẩn hoặc đóng cặn.

6.2. Cách bảo quản Axit Photphoric

Để đảm bảo chất lượng hóa chất và an toàn khi sử dụng, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Lưu trữ trong thùng nhựa HDPE hoặc bồn chứa IBC tank chuyên dụng.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng và nhiệt độ cao.
• Để xa các hóa chất oxy hóa mạnh và bazơ để tránh phản ứng nguy hiểm.
• Đóng nắp kín ngay sau khi sử dụng để hạn chế hơi axit bay ra ngoài.

Tóm lại, Axit Photphoric giữ vai trò quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là xử lý nước thải nhờ khả năng điều chỉnh pH, tạo kết tủa kim loại nặng và tăng hiệu quả keo tụ – tạo bông. Khi hiểu rõ Axit Photphoric là gì, đặc tính và cách sử dụng đúng kỹ thuật, doanh nghiệp sẽ tối ưu hiệu suất xử lý, giảm chi phí và đảm bảo an toàn vận hành.

Nếu bạn đang tìm đơn vị cung cấp hóa chất công nghiệp để xử lý nước thải hoặc chất tẩy rửa công nghiệp, CLEANTECH luôn sẵn sàng đồng hành với giải pháp toàn diện – hiệu quả – bền vững.

Liên hệ CleanTech ngay để nhận báo giá tốt nhất:

• Website: cleantechvn.com.vn
• Hotline 1: 0865.000.696
• Hotline 2: 0865.000.882
• Hotline 3: 0865.000.188